İşlerimizi bırakıp yelkenli teknemize çıkmayı planladığımızda en çok aklımızdaki problem ne kadar dışarıya bağımsızlığımızı sağlayabileceğimizdi. Enerji ve su ihtiyacımızı çözebilmek, bu hayata atılmak için ihtiyacımız olan ilk hedeflerimizdi. Enerji problemimizi daha önce karavan maceramızdaki deneyimlerimiz sayesinde ne kadar enerji ihtiyacımız olduğunu bilerek oluşturduk. Su ihtiyacımız konusunda ise 500 litre tankımızın bize yeteceğini ve bittikçe su alabileceğimizi düşünerek bir süreliğine bu masraftan kaçmaya karar verdik, fakat daha birkaç haftada bir su almak için marina vb. gitme ihtiyacı özgürlük hissimizi baltaladığını düşünerek su üretme konusunu tekrar gündeme çıkardık. Su yapıcılar, özellikle uzun deniz yolculukları, kampçılık ya da acil durumlarda kullanılmak üzere deniz suyunu içilebilir tatlı suya dönüştüren cihazlardır. Bizim için en büyük problem, deniz suyundan tatlı su yapıcıların maliyetleriydi.

Bu tarz ürünlere baktığımızda ilk seçimimiz üç yoldan birini seçmekti:

1. Tak kullanmaya başla şeklinde hazır ürünlerdi. Bu markalar içerisinde Spectra, Rainman vb. birçok üretici vardı fakat bu tarz ürünler bizim ayırabileceğimiz bütçenin çok ama çok üzerindeydi ve çok hızlı bir kararla bu yolun bizim için uygun olmadığı belli oldu.
2. Yarı hazır sistemler. Bu tarz daha çok IKEA'dan mobilya almak gibi düşünebilirsiniz; ihtiyacınız olan tüm parçalar ve yapım kılavuzu ile birlikte sizin üretebileceğiniz ürünlerdi. Bu tarz ürünleri araştırmaya başladığımızda Seawaterpro, Yellowfishmarine ve birkaç toptan paket satan yelkencileri gördük. Fiyatlar artık astronomik olmasa da hala bizim için bir miktar yüksekti.
3. Son seçenek ise bu yazıda göstereceğimiz acaba kendimiz parçaları toplasak ne kadara yapabiliriz sorusunu sorarak giriştiğimiz kendin yap modeli

Bu blog yazısında, su yapıcıların bileşenlerini inceleyeceğiz ve kendin yap (DIY) modüler su yapıcı

Peki RO sistemler nasıl çalisiyor?

Deniz suyundan tatlı su yapabileceğiniz birçok yol bulunmakta; fakat enerji, zaman, kapladığı alan, güvenlik ve kolaylık gibi unsurları düşündüğümüzde, tek mantıklı çözüm yukarıda bahsettiğimiz tüm markaların da prensibi olan ters ozmoz (reverse osmosis - RO) sistemleridir.

Ters ozmoz, deniz suyundaki tuzu ve diğer mineralleri filtreleyerek tatlı su elde etme yöntemidir. Basınçlı bir pompaya bağlanan membran aracılığıyla, deniz suyu yüksek basınçla bu membrandan geçirilir ve böylece saf su ile atık su birbirinden ayrılır.

Teknelerde bu işlemi gerçekleştirebilmek için gereken parçaları ve sistemi detaylı olarak ele alacağız. Kısaca özetlemek gerekirse;

Denizden alınan su, su altındaki bir vana aracılığıyla içeri alınır. İlk olarak, deniz suyundaki yosun ve büyük pislikler bir mesh filtrede ayrılır. Ardından, suyu sisteme pozitif basınçla göndermek için küçük bir vakum pompası kullanılır. Ana ve yüksek basınç filtrelerinin ömrünü uzatmak amacıyla su, 5 ve 20 mikronluk filtrelerden geçer. Bu ön elemeden sonra, yüksek basınç pompası ile su ters ozmoz (RO) filtresine yönlendirilir.

Ters ozmoz filtresi, sudaki neredeyse tüm maddeleri ayırır (bu konuyu detaylı inceleyeceğiz). Filtre, yüksek basınca dayanıklı bir muhafaza içinde yer alır. İşlem sonunda, sistem ikiye ayrılır: Tatlı su, tanklara gönderilirken, yoğunlaştırılmış su (brine) denize geri atılır ve böylece döngü tamamlanır.

Bizim bu konuyu araştırırken en çok yardım aldığımız ve hoşumuza giden videoları izlemenizi öneririm.

Sistemin Detaylandırılması

Biz bu sistemi daha detaylı anlatabilmek için 3 parçaya ayırarak detaylandırmaya karar verdik.

İlk Bölüm: Deniz suyunun alınması

Yukarıda kısaca bahsettiğimiz gibi, bir vana yardımıyla suyu içeri almakla başlıyoruz. Biz hâlihazırda mutfaktaki lavaboya gelen deniz suyu sistemimizdeki vanayı kullandık. Eğer siz yeni bir vana ile yapmayı düşünüyorsanız, mümkün olduğunca teknenin altından almanızı öneririm. Böylece yelkende seyir halinde sistemi kullanırken girişin su altında olduğundan emin olabilirsiniz. Hâlihazırda kullandığımız bronz vanadan bir sistemimiz ile aynı materyal T parça ile deniz suyunu alıp paslanmaz çelik bir mesh filtreden geçirerek küçük bir pompaya iletiyoruz. Burada kullandığımız pompa, akvaryumlar için yapılmış küçük bir pompa; bu pompanın asıl amacı suyun yüksek basınç pompasına kadar ulaşabilmesini sağlamak. Yaptığımız testlerden bu pompaya ihtiyaç olmadığını ve kapalı iken bile sistemin çalıştığını birçok kez test ettik ve emin olduk. Fakat sistemin masrafına eklediği miktar çok az olduğundan, bir zararının olmadığını düşünüyorum. Kullandığımız yüksek basınç pompası suyu çekebilmek için pozitif basınca ihtiyaç duymakta; biz tüm sistemi teknenin su seviyesinin altına kurduğumuz için her zaman pozitif su basıncı doğal olarak oluşmakta. Eğer sizin kurulum yapacağınız alan su seviyesinin üstünde ise burada kullanacağınız giriş pompasını daha büyük ve güçlü seçmeniz gerekebilir.

Sistemin en pahalı parçası olan ters ozmoz membranımızın ömrünü uzatmak için sistemimize 5 mikron ve 20 mikronluk filtreler ekledik. Eğer siz düşük maliyetli ve sadece acil durumlarda kullanmak üzere bir sistem oluşturmayı planlıyorsanız, bu iki filtreyi sistemden çıkarabilirsiniz. Bu, membranınızın ömrünü azaltacaktır; fakat yılda sadece birkaç saatliğine kullanıyorsanız ve kullanma sonrası aşağıda bahsettiğimiz temizlik ve turşulama işlemlerini yapıyorsanız, yıllarca kullanabilirsiniz.

İlk bölümün son parçası ise sistemimizi kolayca yıkayıp ömrünü uzatan yıkama sistemimizdir.

Yıkama Sistemi

Bu sistemin amacı, deniz suyunda tuz ve metaller dışında birçok organizma da yaşamaktadır ve sistem uzun süre çalışmadığında çok hızlı bir şekilde bir ekosistem oluşturup ilk başta membran olmak üzere tüm sistemi kısa sürede kullanılamaz hale getirebilir ya da ömrünü büyük miktarda azaltabilir. Bu konudaki uzun araştırmalarım ve tanıştığım denizcilerden edindiğim bilgilere dayanarak, yıllarca kullanılabilecek bir sistem olmasını umuyoruz.

Yıkama sistemi, tanklarımızdaki tatlı suyu alıp aktif karbon filtresinden geçirip yüksek basınç pompasının hemen önünden sisteme bağlamaktadır. Haftada bir bu sistemi 5 dakika çalıştırarak sistemimizin her zaman temiz olduğundan emin olmaktayız.

Burada aktif karbon filtresi kullanmamızın sebebi, şebekelerden aldığımız musluk sularının içinde klor vb. kimyasalların bulunmasıdır. Bu tarz kimyasallar, şebekelerin temiz kalmasını sağlarken maalesef ozmoz membranımıza çok büyük zarar verebilmektedir. Bunu minimal hale getirmek için bu tarz bir filtre kullanmak birçok kişi tarafından önerilmektedir.

İkinci Bölüm: Yüksek Basınç Pompası ve Ters Ozmoz Membranı

Deniz suyu, özel tasarlanmış membranlardan geçerek içme suyuna dönüşür. Ters ozmoz membranları tuz ve diğer safsızlıkları filtrelerken, tatlı suyu geçirir. Bu işlem sırasında sistemde yüksek basınç uygulanması gerektiği için güçlü pompalar kullanılır.

Bu tarz sistemlerin en büyük masraflarından biri olan yüksek basınç pompaları araştırma yaparken çok ucuz bir alternatif olduğunu gördük. Oto yıkama pompaları, bizim tercihimiz oldu; fiyat ve performans açısından çok avantajlı olduklarını gördük. Bu tarz pompaların dezavantajı olarak enerji tüketimi ve seslerinin yüksek olması. Bizim enerji problemimiz, 1.3 kW’lık güneş panellerimiz sayesinde olmadığından tercihimiz, diğer seçeneklere göre 10'da 1 fiyatına Karcher marka pompa motoru kullanmak oldu. AC motor kullanıyor olmamız sayesinde yüksek basınç pompasına kalın kablo çekmek zorunda kalmayıp maliyetleri bir tık daha düşürmüs olduk.

Merak edilen bir konu ise bu pompaların yeterli güçte olup olmadığı ve ömürlerinin ne kadar gideceği konusu. Biz bu yazı yazıldığında dört aydan fazla süredir aralıksız bu pompayı kullanmaktayız ve şimdiye kadar performans problemi yaşamadık. Ömrü konusuna gelecek olursak bile, her yıl yeni pompa alsak 10 yıl sonra daha pahalı olacağını düşünürsek ve internette diğer kullanıcı örneklerine baktığımızda uzun süreler kullanabileceğimizi umuyoruz.

Karcher veya benzeri su yapıcılara bakarken önem vermeniz gereken konu, en az 800 PSI basınç oluşturabiliyor olmalarıdır. Benim önerim, bu tarz bir pompa arayışındayken en az 1000 PSI olan bir pompa tercih etmeniz olacaktır.

Karcher pompaları temel alarak su yapıcı üreten İngiltere'den bir firmanın Karcher K2 modeli için yazdığı yazıyı okumanızı öneririm: https://yellowfishmarine.com/blog/karcher-k2-test. Kısaca özetlemek gerekirse, bu yazıda K2 modelinin K4 modeline göre ucuz bir alternatif ya da yedek olarak tutulabileceğinden bahsediyor. K4 ve K5 modelleri su soğutmalı olduklarından daha uzun süre kullanma şansınız olacaktır. Biz K2 modelini 50 euro olarak İspanya'da tedarik etme şansımız oldu ve bu fırsatı hemen değerlendirdik. Dışındaki plastik üniteyi kolayca sökerek kapladığı alanı iyice küçültmüş olduk.

Ters ozmoz filtresini tedarik ederken Filmtec SW30 2540 membranını tercih ettik. Burada dikkat etmeniz gereken konulardan en önemlisi filtrenin SW olarak tanımlanmasıdır. 2540 ise ölçülerini belirtmektedir. Eğer alanın uzunlamasına yeterli değilse 2520 kullanarak aynı çapta yarım boy tercih edebilirsiniz. Aynı şekilde daha büyük olarak 4040 kullanabilirsiniz. Aynı zamanda birden fazla filtreyi birbirine seri giriş bağlayarak üretiminizi artırma şansınız bulunmaktadır. İşte kendinizin yapmasının en büyük faydalarından biri de kendi ihtiyacınıza göre modüler olarak değişiklik yapabiliyor olmak.

Tabii ki bir de filtremizi koyacağımız kılıf var; bunun ise temel olarak iki seçeneği var: fiberden yapılanlar ve paslanmaz çelikten yapılan kılıflar. Burada dikkat edilmesi gereken en büyük konu, 1000 PSI basınca dayanabilecek ürünler tercih etmenizdir. Önerim, epoksi ile yapılmış fiber ürünleri tercih etmeniz yönünde olacaktır.

3. Bölüm: Ayrılan Su

Membran kılıfının çıkış tarafından iki çıkış alacaksınız. Birisi yoğunlaşmış deniz suyu (brine), diğeri ise kullanacağımız arıtılmış su. Brine tarafında sistemdeki basıncı regüle edeceğimiz 1000 PSI dayanıklı bir regülatör ve gösterge gerekiyor. Bunun sayesinde sistemin oluşturduğu basıncı 800 PSI seviyesine getirip sistemin verimli bir şekilde çalışmasını sağlayacağız. Regülatörden çıkan su ise direkt denize atılacak.

Arıtılmış su için ise bir adet üçlü vana ya da bizim gibi bir T parça ve röleli aç-kapa olan bir vana tercih edip tanka suyun gidişini açıp kapayacağınız bir sistem oluşturuyorsunuz. Bunun sebebi, ilk başta çıkan suyun kalitesini kontrol etmeden tanka gitmesini önlemek. Biz ilk başta suyu bağladığımız çeşmeden kontrol edip her şey istediğimiz gibi ise tanklarımızı doldurmaya başlıyoruz.

Detaylı Şema

Malzeme Listesi

Bizim kullandığımız parçaları aşağıda sıraladım sizde ayni yada benzer ürünleri tercih ederek sisteminizi kurabilirsiniz.

Ispanyada ayni ürünleri almak isterseniz Amazon Prime Ücretsiz Deneme ile kargo ücreti ödemeden bulunduğunuz marinaya gönderi yapabilirsiniz.

Opsiyonel Parçalar

Kärcher K2 oto yıkama pompası	50 euro	amazon.es B-Ware olarak 40-45 euro	https://amzn.to/3BBhzC2
Membran kılıfı	385 euro	lokal almanızı öneririm	https://watermaker.jimdofree.com/shop/
Ters ozmos membranı	280 euro	lokal almanızı öneririm	https://watermaker.jimdofree.com/shop/
Karcher adaptör	10 euro		https://amzn.to/482XnoB
Ön filtrele kılıfı	8 euro	leroy merlin yapı market uygun fiyatlı	https://www.leroymerlin.es
5 mikron filtre	8 euro	toplu set olarak daha ucuz alabilirsiniz	https://www.leroymerlin.es
20 mikron filtre	8 euro		https://www.leroymerlin.es
Tangit uni-lock	5 euro	Herhangi bir teflon bant tercih edebilirsiniz benim favorim ayrıca sıvı PTFE olabilir	https://amzn.to/4dIxADo
Mesh paslanmaz süzgeç	14 euro	paslanmaz çelik olsun	https://amzn.to/47WOaOV
Paslanmaz yüksek basınç göstergesi	20 euro	1/4" tercih ettik	https://amzn.to/4eVmyvN
Paslanmaz yüksek basınç iğne vana	22 euro	1/4" tercih ettik	https://amzn.to/3U4Q3mN
1/4" Paslanmaz 100 bar dayanıklı T parça	9 euro	Gösterge ve vana bağlamak için	https://amzn.to/4eTYcm0
Çıkış boruları ve parça seti	20 euro	Membran çıkışı tüm hatlar için kullandık	https://amzn.to/3BMFcaG
Deniz giriş çıkış için Tee parça 3/4X2 1/4X1	10X2 20 Euro	İspanya için ADnautic fiyatları daha ucuz amazona göre	https://amzn.to/4eRYJWd
1/2 Erkek 14mm Barb	12 euro (iki adet)	bu ürünleri alırken teknenize göre materyal aldığınıza emin olun	https://amzn.to/3BDFK2M
Gerekli miktarda hortum 14mm	10 euro	Herhangi bir deniz suyunu taşıyacağınız hortum

Uzun karcher yüksek basınç hortumu eğer motoru kuracağınız yer ile membran arası çok uzaksa almanız gerekecek https://amzn.to/4hdh8hN

TDS metre her ne kadar sistemin calisması icin gerekli olmasada üretiğiniz suyun partikül seviyesini görmek icin almanızı öneririm. Bardak vb ölçüm yapabileceklerinizi 10 euro civarında bulabilirken direk sisteme dahil edebileceğiniz bizim aldığımız urun icin 30 euro ödedik https://amzn.to/3XZPwnh

Yıkama otomatikleştirmek icin zaman ayarlı sulama saati 15 euro https://amzn.to/3ZZTY8o

Vana açıp kapamakla uğraşmamak icin bir adet ikili role 9 euro

12V Ac kapa elektrikli vana 15 euro https://amzn.to/3TZnWp2

Filtrelenmiş suya daha sonrasında bir ek mineral vb eklemek isterseniz standart ev tipi sistemleri kolayca bağlayabilirsiniz. Önerim bunu tanka giden tarafa değil ikinci bir içme suyu musluğu kurup ona yapmanız.

Modüler olması sayesinde ve kendiniz kolayca kendi tarzınıza göre ekler yapabilir yada çıkarabilirsiniz. Örneğin https://amzn.to/3ZZFkhg linkteki akış hız ölçeri ile dijital bir sistem kurup su üretim hızınızı takip edebilirsiniz!

Nereden Alınır?

Ben uğraşmayayım direk sipariş vereyim gelsin diyorsanız size önerim bu sitelere bakmanız olacaktır

https://seawaterpro.com -> Tam hazir kitler bir miktar daha pahali daha uzun omurlu pompalar kullaniliyor
https://yellowfishmarine.com -> Karcher pompa uzerine kurulmus sistemler
https://watermaker.jimdofree.com -> Tam kit 2000 eur kendisinden sadece bulamadiginiz urunleri temin ederseniz cok daha uyguna gelecektir. Ayni zamanda daha basit sistemi 999 euro fiyata satmakta

Bizim gibi ise en aldığımız temel parçaları yukarıda sıraladım. Eğer ürünlerin hepsini biraz vakit harcayarak araştırarak bulabilirseniz ve bizim gibi bir kaç fazla gereksiz malzeme alarak bile çok rahat bir sekilde 900 eur altına kendiniz yapabilirsiniz. Eğer aceleniz yoksa membranı uzak doğudan temin etmek isterseniz bize mesaj bırakın membran ve kılıfını 500 euro ya teslim ettirebilirim. Fakat toplu sipariş vermemiz gerektiğinden beklemeniz gerekecektir.

Sorular

Oto yıkama pompasının hortumunu membran kılıfına nasıl bağladık?

Yeni modellerdeki karcher quick release ucunu M22 14mm çevirici ile bağladık. Bir diğer opsiyon ise bir tarafı M22 14mm olan hortumlardan satın olmak olabilir. Özellikle daha uzun veya kısa bir hortum ihtiyacınız varsa bu çok daha iyi bir yöntem olabiilir.

Neden Hazır Sistemleri Tercih Etmedik?

Hazır su yapıcı sistemler genellikle oldukça pahalıdır ve bazen ihtiyaçlarınıza tam anlamıyla uymayabilir. DIY bir sistemle hem maliyetleri düşürebilir hem de ihtiyacınıza göre özelleştirebilirsiniz.

Oto Yıkama Pompası Yeterli Olacak mı?

Oto yıkama pompaları genellikle yüksek basınçlıdır ve ters osmoz sistemlerinde kullanılabilir. Ancak yeterli basıncı sağlayıp sağlamayacağını kontrol etmek önemlidir. İhtiyaç duyulan basınç değerini pompanızın teknik özellikleriyle karşılaştırın. Biz K2 model pompa ile tam zamanlı yaşadığımız teknemizde sorunsuz kullanmaya devam ediyoruz.

Okumak isterseniz: https://yellowfishmarine.com/blog/karcher-k2-test

Membranı Nasıl Seçmeliyiz?

Ters osmoz membranları, filtreleme kapasitesi ve dayanıklılık açısından farklılık gösterir. Yüksek tuz oranlarına dayanıklı ve uzun ömürlü membranları tercih etmek önemlidir. Ayrıca, deniz suyu için özel olarak tasarlanmış membranları kullanmak en iyisi olacaktır. SW modelleri kullanmanız sorun yaşamadan kaliteli su alabilmeniz için çok önemli.

İçme suyu olarak kullanıyor muyuz ? Tehlikeli mi?

Bu konu en çok sorulan sorulardan birisi, saf su üretiliyor içmek bir zarar verip vermeyeceği. Bu konuda birçok makale okuduk ve araştırdık. Buraya sizler için linkleri bırakıyorum siz kendiniz karar verebilirsiniz.

Sistemimizden üretilen su 50-150 ppm civarında oluyor.

https://www.safewater.org/fact-sheets-1/tag/TDS

https://waterfilterguru.com/low-tds-water-side-effects

Elektrik tüketimi ne kadar?

Sistemin tek elektrik harcayan ekipmanı pompaları, deniz suyunu içeri çektiğimiz pompa çok küçük ve çok kolaylıkla DC sisteminize bağlayabilirsiniz.
Yüksek basınç pompası ise oto yıkama pompası kullandığımız için 220V AC sistem. Karcher K2 1400W enerji tüketimi bulunmakta bizim gördüğümüz değerler ortalama 1200W. Güneş enerjisi üretmediğimiz anlarda 12V lityum (LFP) akülerimizden 90-100 amper enerji kullanıyoruz. Biz genellikle güneşin en verimli olduğu zamanlarda sistemi açtığımızdan 1250W üreten panellerimiz neredeyse aküleri hiç kullanmadan su üretmemizi sağlıyor.

Ne kadar su üretebiliyorsunuz?

Bunu öncelikle kağıt üzerinde hesaplayalım, kullandığımız membranın "Permeate Flow Rate" ve "Recovery Rate" değerlerini bulmakla başlayabiliriz. Bizim kullandığımız membranın değerler 700 gpd (110 litre/saat) ve %8. Basitçe anlatmak gerekirse 800 psi nominal çalışma basıncında 110 litre su üretmek için 1375 litre su kullanacak. Teorik olarak saate üretebileceğimiz su 110L. Karcher K2 pompanın maksimum akış hızı 360 litre/saat, bu hesapla bir saat çalıştırdığımızda 30 litre su üretebilmeyi bekliyorduk.

Kağıt üzerinde beklentimiz bu şekilde başlamıştı fakat kendimiz bir çok defa farklı lokasyonlarda yaptığımız testlerde çok rahat bir şekilde saatte 60 litre su üretebildiğimizi gördük. Testleri hem dijital akış ölçer ile hemde 5L bidon doldurarak test ettik.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Korozyon Nasıl Önlenir?

Deniz suyu ile çalışan sistemlerde korozyon ciddi bir sorundur. Bu nedenle paslanmaz çelik ve plastik malzemeler tercih edilmeli, düzenli bakım yapılmalıdır. Teknenizi sizden daha iyi bilen kimse yoktur siz kendi teknenizdeki parçaları düşünerek sistemize ekleri yapmanızı öneririm.